بررسی و تحلیل ریزبینانه مشکلات تحصیلی دانش آموزان
به طور کلی، مشکلات تحصیلی دانش آموزان می تواند نشأت گرفته از فاکتورهای مختلف و گوناگونی باشد. بر این اساس، دانش آموزانی که در ابعاد زندگی خود با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند، طبیعتاً از لحاظ تحصیلی نیز به مشکل بر می خورند. مشکلات تحصیلی دانش آموزان می تواند متاثر از عواملی نظیر عدم انجام تکالیف درسی، ترک تحصیل، افت تحصیلی و مشکلاتی مانند ناتوانی در یادگیری و اختلال یادگیری ایجاد شود. بروز این مشکلات در دانش آموزان علاوه بر تحت شعاع قرار دادن یادگیری و آموزش آنها، می تواند به تدریج مانع از پیشرفت تحصیلی و رسیدن دانش آموزان به مقاطع و مدارج بالاتر شود.
ناگفته نماند که بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان، با گذشت زمان ضمن ایجاد تبعات و پیامدهای منفی، رغبت و شور و اشتیاق دانش آموزان به درس و مدرسه را کم رنگ و حتی بی رنگ می کند. به همین جهت، مناسب است که والدین در جهت جلوگیری از مشکلات تحصیلی دانش آموزان و بهبود سطح تحصیلی آنها، اقدامات لازم و مقتضی را به عمل آورند. بدون تردید، موفقیت تحصیلی فرزندان، از جمله دغدغه های و مشغله های ذهنی بسیاری از والدین محسوب می شود. بر این اساس، والدین برای پیشرفت و موفقیت تحصیلی فرزندان خود، از هیچ تلاش و کوششی دریغ نمی کنند. در سوی مقابل، بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان، در بسیاری مواقع مانع از محقق شدن پیشرفت و موفقیت تحصیلی آنها می شود.
در این زمینه باید خاطر نشان نمود که هیچکس از پیشرفت نکردن و موفق نشدن، به ویژه در موضوع امر تحصیل خوشحال و راضی نمی باشد. در برهه ای از زمان بسیاری از والدین با مشکلات تحصیلی دانش آموزان مواجه می شوند. در این شرایط، بررسی و ارزیابی بروز این مشکلات و نقش والدین در این زمینه، می تواند بسیار تاثیر گذار محسوب شود.
نگاهی به مشکلات تحصیلی دانش آموزان و افت تحصیلی
بدون تردید، یکی از مهم ترین مشکلات تحصیلی دانش آموزان، افت تحصیلی می باشد. نادیده گرفتن این مسئله و عدم توجه به آن، می تواند تبعات و پیامدهای سنگینی را در درجه اول برای دانش آموزان و در درجه دوم برای والدین با خود به همراه داشته باشد. مضاف بر این، بی توجهی به موضوع افت تحصیلی، به عنوان یکی از مشکلات تحصیلی دانش آموزان، می تواند زندگی حال و آینده دانش آموزان را تحت شعاع قرار دهد. چراکه یکی از اهداف وارد شدن افراد به فضای درس و مدرسه و کتاب، رسیدن به مدارج عالیه و به تبع آن، رقم زدن آینده ای شایسته و درخشان برای خود می باشد. بدون اغراق، سطح تحصیلی دانش آموزان با موفقیت و پیشرفت آنها در آینده و در ابعاد کاری و تحصیلی، نقش پر رنگ و برجسته ای ایفا می کند. برای ارزیابی و بررسی موضوع افت تحصیلی، شناخت ریشه ای عوامل و مؤلفه های تاثیر گذار در این زمینه، از درجه اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. استفاده از خدمات مشاوره تحصیلی، برای حل و درمان مشکلات تحصیلی دانش آموزان، به ویژه افت تحصیلی آنها، راهکار کاربردی و مثمر ثمری تلقی می گردد.
شایان ذکر است که در این رابطه علل و عوامل مختلفی مانند طبع و سرشت دانش آموزان، IQ یا بهره هوشی، نوع نگاه و طرز تفکر نسبت به امر تحصیل و بی علاقگی و بی انگیزگی دانش آموزان به درس، تاثیر گذار و مؤثر می باشد. افت تحصیلی به منزله یکی از مشکلات تحصیلی دانش آموزان، با بی علاقگی و بی انگیزگی به درس، رابطه مستقیم و تنگاتنگی دارد. شایان ذکر است که ریشه های بی انگیزگی به درس و تحصیل، در مقاطع اول دبستان یا حتی پیش از آن در کودک به وجود می آید. بر همین اساس، لازم که والدین برای جلوگیری از بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان، هوشمندانه و با آگاهی کامل برخورد نمایند.
نقش نهاد خانواده در بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان
از جمله مسائلی که می تواند منتج به بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان گردد، بیماری روانی و جسمی والدین می باشد. چراکه بیماری و مشکلات جسمی و روحی والدین، نظارت و کنترل آنها بر روی رفتار و اعمال فرزند را کم رنگ می کند. بر همین اساس، چنین والدینی غالباً نظارت لازم بر روی فرزند را اعمال ننموده که این مسئله می تواند بستر مناسب برای وارد شدن فرزند به راه های اشتباه و فاصله گرفتن از درس و مدرسه را تسهیل نماید. از دیگر موارد حائز اهمیت در بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان، مشاجرات و اختلافات خانوادگی است.
بدون اغراق، دعوای والدین و ایجاد جوی متشنج و نامطلوب در محیط خانه، سبب زده شدن و رانده شدن فرزندان، خصوصاً دانش آموزان از این محیط می شود. بدون تردید، طلاق یا فقدان والدین، اثرات مخربی بر روی سطح تحصیل دانش آموز گذاشته و زمینه مناسب برای بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان را فراهم می آورد. از دیگر مسائل حائز اهمیت در ایجاد مشکلات تحصیلی دانش آموزان، عدم هماهنگی و توازن والدین در شیوه فرزند پروری به شمار می رود. در این شرایط، آنها در زمینه تحصیل و آینده فرزندان دچار سردرگمی و آشفتگی می شوند.
روش های کنترل و نظارت معیوب والدین نیز می تواند به مشکلات تحصیلی دانش آموزان دامن زند. بر این اساس، نصیحت و موعظه های خسته کننده و تکراری، به انضمام سخت گیری شدید والدین، نتیجه ای به جز زدگی و بی رغبتی نسبت به تحصیل را عاید فرزندان نمی کند. لازم به ذکر است که در این شرایط، چنانچه این سختی گیری ها و نظارت ها در قالب تنبیه بدنی، تحقیر و توهین نمود پیدا نماید، نمی توان به هیچ وجه به پیشرفت و موفقیت تحصیلی فرزندان خوشبین و امیدوار بود. با این وضعیت، بجای بهبود و ارتقای سطح تحصیلی، باید آغوش خود را برای ترک تحصیل فرزندان باز نمود.
نیم نگاهی به تاثیر نظام آموزشی در ایجاد مشکلات تحصیلی دانش آموزان
به طور کلی، مشکلات موجود و مرتبط با نظام آموزشی می تواند منجر به بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان گردد. به طور حتم، تجارب نخستین افراد در مدرسه، تاثیر بسزایی در طول دوران تحصیلی دانش آموزان، از خود برجای می گذارد. سیستم آموزشی خشک و یکنواخت، در کاهش انگیزه و علاقه دانش آموزان به درس و تحصیل بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که استفاده از امکانات و سبک های آموزشی جذاب می تواند علاوه بر ایجاد جذابیت و شور و نشاط در محیط مدرسه، رغبت و تمایل دانش آموزان به درس و مدرسه را به میزان چشمگیری ارتقا بخشد.
از دیگر مؤلفه های تاثیر گذار در بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان، وجود مربیان و معلمان بدون مهارت، بد اخلاق، خشک و سخت گیر می باشد. بدون اغراق، نحوه تعامل، رفتار و برخورد معلمان با دانش آموزان، نقش بسزایی در افت یا پیشرفت تحصیلی حال و آینده دانش آموزان ایفا می کند. ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که پس از والدین، معلمان و مربیان به عنوان الگوها و منبع و منشأ قدرت دانش آموزان تلقی می گردند. بر همین اساس، رفتار و برخورد نامناسب معلمان با دانش آموزان، علاوه بر دلزدگی و بی انگیزگی آنها نسبت به امر تحصیل، یکی از پیش زمینه های اصلی افت تحصیلی آنها به شمار می رود. از دیگر عوامل تاثیر گذار در بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان، روابط و تعاملات آنها با همسالان خود است.
بر این اساس، برخورداری از تعاملات سازنده و مثبت با همسالان، در ایجاد شور و اشتیاق و خوشایند کردن فضای کلاس و محیط مدرسه، از درجه اهمیت و ارزش بسیار بالایی برخوردار می باشد. بر این اساس، آموزش نحوه صحیح برقراری تعامل اجتماعی می تواند در این زمینه به دانش آموزان کمک شایانی نماید.
نقش اختلالات یادگیری در ظهور مشکلات تحصیلی دانش آموزان
یکی از معضلاتی که در ایجاد مشکلات تحصیلی دانش آموزان، بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد، اختلال یادگیری به شمار می رود. اختلال یادگیری، عملکردهای افراد را در مواردی نظیر ریاضیات، نوشتن و خواندن تحت شعاع قرار می دهد. دانش آموزانی که با این اختلال دست به گریبان هستند، در مقایسه با همسالان خود، از عملکرد به مراتب ضعیف تری برخوردار می باشند. این دسته از افراد در حافظه، ادراک شنیداری، دیداری و تنظیم اطلاعات با مشکلاتی مواجه هستند. به همین جهت، دانش آموزان دارای اختلال یادگیری، علاوه بر عملکرد ضعیف، از انگیزه و عزت نفس بسیار پایینی برخوردار می باشند. ناگفته نماند که ترک تحصیل به عنوان یکی از مشکلات تحصیلی دانش آموزان در افراد دارای اختلال یادگیری در مقایسه با دیگران، به میزان بیشتری به چشم می خورد.
همچنین این دسته از افراد در ابعاد اجتماعی و شغلی خود نیز با مشکلات عدیده ای روبرو می باشند. شایان ذکر است که این نوع اختلال، مانعی بزرگ بر سر راه دانش آموزان، به ویژه در امر تحصیل محسوب می شود. به طور کلی، اختلال یادگیری در رده اختلالات مرتبط با رشدی عصبی کودکان قرار دارد. بروز این اختلال به عنوان یکی از مشکلات تحصیلی دانش آموزان، سبب عملکرد بسیار پایین و ضعیف افراد، در مقایسه با همسالان خود می شود.
از آنجایی که افراد دارای این اختلال از اعتماد به نفس پایینی برخوردار می باشند، لازم است که والدین در نوع برخورد با آنها سنجیده و مناسب عمل نمایند. چراکه این امر علاوه بر بهبود اختلال یادگیری، در شکل گیری شخصیت فرد نیز بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد. از انواع اختلال یادگیری به عنوان یکی از مشکلات تحصیلی دانش آموزان، می توان به اختلال در یادگیری ریاضی، نقص در نوشتن، نقص در درک معانی و نقص در خواندن کلمات اشاره نمود.
رابطه ترک تحصیل با بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان
یکی از تبعات و پیامدهای سنگین امر تحصیل، ترک تحصیل می باشد. بر همین اساس، از این مسئله به عنوان مهم ترین مشکلات تحصیلی دانش آموزان یاد می کنند. از سوی دیگر، مسئله ترک تحصیل کابوس و دغدغه اصلی بسیاری از والدین محسوب می گردد. در بروز این مسئله مؤلفه های و عوامل ریز و درشت و مختلفی را می توان برشمرد. بر این اساس، علل و عوامل فرهنگی، از جمله مؤلفه های حائز اهمیت در موضوع ترک تحصیل به شمار می رود.
بر این اساس، در برخی از مناطق، هیچگونه اهمیت و ضرورتی برای امر تحصیل افراد، حتی فرزندان خود قائل نیستند. در این مناطق حتی امر تحصیل را مانعی بزرگ بر سر راه فرزندان، جهت رسیدگی به امور جاری خود قلمداد می کنند. این طرز تفکر و نوع نگرش به تحصیل در برخی مناطق روستایی به نحو ملموس و مشهود به چشم می خورد. از دیگر مؤلفه های تاثیر گذار در موضوع ترک تحصیل به عنوان یکی از مشکلات تحصیلی دانش آموزان، علل و عوامل اقتصادی محسوب می شود. فقر و فشار و بار مالی و اقتصادی ناشی از ادامه تحصیل، می تواند به عنوان یک فشار مضاعف در اقتصاد برخی خانوارها تلقی گردد. در چنین شرایطی خانواده ها تمایل دارند که فرزندان خود به جای مدرسه و پرداختن به تحصیل، وارد بازار کار شده و از این طریق کمکی به اقتصاد خانواده نمایند.
علل و عوامل فردی نیز می تواند فرد را به سمت و سوی ترک تحصیل سوق دهد. بر این اساس، دانش آموزان ضعیف و ناتوان در امر تحصیل، پس از کسب نمرات ضعیف و پایین از ادامه تحصیل بسیار دلسرد و زده می شوند. وجود مشکلات در بافت خانوادگی و نداشتن انگیزه تحصیل نیز در بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان بسیار تاثیر گذار و مؤثر می باشد.
راهکارهای جلوگیری از بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان
بدون تردید، یکی از راهکارهای تاثیر گذار و مؤثر، به منظور پیشگیری از بروز مشکلات تحصیلی دانش آموزان، مشاوره تحصیلی به شمار می رود. به طور قطع و یقین، مشاوره تحصیلی در رقم زدن سرنوشت افراد، نقش کلیدی و تعیین کننده ای دارد. به طور کلی، مشاوره تحصیلی در چالش ها و مشکلات تحصیلی دانش آموزان که به جز تنش و استرس، عایدی دیگری برای آنها در بر نداشته، گزینه راهگشا و کاربردی تلقی می شود. بدون تردید، هنگام مواجه شدن با مشکلات تحصیلی دانش آموزان، بسیاری از افراد به انجام اقدامات هیجانی و احساسی روی می آورند.
در این شرایط، این دسته از افراد علاوه بر متحمل شدن تنش های سنگین، آینده و زندگی خود را نیز تحت شعاع این مسئله قرار می دهند. در چنین موقعیت هایی مشاوره تحصیلی علاوه بر کمک به حفظ آرامش افراد، نحوه مدیریت و کنترل در هنگام مواجه با تنش ها را به افراد می آموزد. بر همین اساس، استفاده از خدمات مشاوره تحصیلی، یک راهکار بسیار مناسب و مفید، برای جلوگیری از مشکلات و معضلات مربوط به امر تحصیل دانش آموزان به حساب می آید.
لینک کوتاه:
